IANOS-ΣΥΖΗΤΗΣΗ 13/12/1016

ΙΑΝΟΣ 13-12-2016 

 Το κοινωνικό αόρατο και το αόρατο στην κινηματογραφική γραφή!
Μια εξαιρετικά ουσιαστική και σε βάθος συζήτηση στον ΙΑΝΟ με τους εκλεκτούς ομιλητές να ρίχουν φως από διαφορετικές πλευρές και να βάζουν μια σειρά από θέματα με αφορμή το Invisible. 

Παύλος Μεθενίτης

Καιάδας. Οι σύγχρονοι αόρατοι.

Το μόνο που μας δίνει κοινωνική υπόσταση, είναι η εργασία. Υπάρχουν και υπάρχουμε όσο έχουμε κάτι να πουλήσουμε, την εργασία μας. Όταν το σύστημα δε μας χρειάζεται, σταματάμε να υπάρχουμε.

Συγκλονιστική ταινία διότι περιγράφει ένα τρομακτικό σημερινό πρόβλημα με μια λιτότητα που καθηλώνει. Με μια οικονομία εικόνας, λόγου, ήχου.

Ο ήρωας εκρύγνηται, καθιστά καποιον υπεύθυνο και κάνει το ζήτημα προσωπικό του, γίνεται ορατός. Η βία είναι μια αντίδραση απέναντι στο σύστημα.  Ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη δεν υπάρχει.

Το πράσινο της σήψης, δημιουργεί στην ταινία ένα μετα-αποκαλυπτικό τοπόο, όπως συμβαίνει σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Συνδυάζοντας φωτογραφία και σκηνοθεσία, έχεις την αίσθηση ότι ο ήρωας βρίσκεται σε ένα τοπίο όπου έχει συμβεί μια καταστροφή και προσπαθεί να επιβιώσει, ακριβως όπως συμβαίνει σε ταινίες που μιλάνε για κάποια -μετά την αποκάλυψη- πυρηνική η όποια άλλη, καταστροφή.

Αυτό λέει ότι η αποκάλυψη έχει γίνει και πράγματι έτσι συμβαίνει. Μια χούφτα άνθρωποι στη γη, κατέχουν τον μισό πλούτο της. Αυτό είναι πόλεμος. Κι ο ήρωας είναι ένα από τα θύματα του.

Ντέπυ Βρεττού

Η πάλη του χαρακτήρα με τον ίδιο του τον εαυτό, η πάλη με τον γιο, οι δυο γενιές, η πάλη των δύο τάξεων, εργατικής και αστικής. Και επιβεβαιώνει το τέλος της ταινίας, ότι η αστική τάξη είναι πάντα ο νικητής.

Με εντυπωσίασε το χρώμα της ταινίας, το πράσινο, που είναι το χρώμα της άνθισης, της κοινωνικής προσφοράς, αυτό που ένας άνεργος δεν μπορεί να δώσει.

Έρευνα του Μπρένερ το 77 έδειξε ότι πράγματι το μεγαλύτερο ποσοστό ανέργων καταλήγει μέσα σε μια στην πενταετία, στον φόνο. Ο φόνος λοιπόν, δεν είναι μια εξωπραγματική επιλογή.

Δημήτρης Παναγιωτάτος

Η ταινία είναι ενα κοινωνικό δράμα. Θα μπορούσε να είναι ο «Κλέφτης των ποδηλάτων».

Πολλά κοινά εκ πρώτης με την ταινία. Θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι σε μια μοντέρνα εκδοχή της. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Στην ταινία, το εξωτερικό τοπίο γίνεται εσωτερικό.

Μια μελέτη πάνω στην εμμονή. Το μηχανάκι που πηγαινοέρχεται είναι ο εσωτερικός κόσμος του ήρωα που δεν μπορεί να αποδεχθεί την πραγματικότητα και φτιάχνει την πραγματικότητα μέσα στο μυαλό του. Δεν ξέρουμε από ένα σημείο και μετά, ποια από τα γεγονότα που συμβαίνουν στην ταινία είναι πραγματικά και ποια είναι στο μυαλο του ήρωα. Όπως και η εμμονή με το όπλο. Πολλές φορές θα δούμε ότι θέλει ή ότι έχει σκοτώσει.

Είναι λοιπόν ένα κοινωνικό δράμα που όμως σύντομα φεύγει από το είδος και πηγαίνει σε άλλη κατεύθυνση. Επίσης, η συμφιλίωση που είναι σύνηθες φινάλε σε τέτοιες ιστορίες, δεν συμβαίνει εδώ. Η αστική τάξη σκοτώνει. Είναι κάτι που δεν το βλέπουμε συχνά. Εδώ τα πράγματα είναι σκληρά. Το τελικό πλάνο με τα τέσσερα πρόσωπα είναι συγκλονιστικό.

Υπάρχει και τρίτη διαφορά από τις ταινίες κοινωνικού ρεαλισμού. Και στη φωτογραφία, οι ταινίες αυτές έχουν μια ατημέλητη ρεαλιστική φωτογραφία, κάμερα στο χέρι αλλά καθόλου δεν είναι στυλιζαρισμένες. Το αντίθετο από τον «Αόρατο» που έχει μια στυλιζαρισμένη εικονα κι έδειξε κι εκεί, με την στυλιζαρισμενη πράσινη φωτογραφία και το σινεμασκόπ (που χρησιμοποιείται επίσης από άλλου ύφους ταινίες) ότι έχει μια άλλη κατεύθυνση.

Λόου μπάτζετ χάϊ σπίριτ, η ταινία δίνει ένα μοντέλο μιας ταινίας ολοκληρωμένης με μικρό μπάτζετ, που ποτέ δεν σκέφτεσαι.

Η ωριμότερη ταινία του.

Τσιμάρας Τζανάτος

Η ανεργία είναι μια ψυχική κατάσταση τελικά. Σου καταργεί την κοινωνική ιδιότητα κι αυτό σε κάνει αόρατο. Το θέμα ταμπού που αγγίζει η ταινία είναι ο φόνος. Ο ήρωας συνδιαλέγεται με τη βία και καταφεύγει στον φόνο. Ο φόνος βγάζει στο φως το μεγαλείο της ψυχής. Ακούγεται αντιφατικό αλλά δεν είναι.

Ο φόνος, ασχέτως του τι σκοτώνεις, είναι μια συμβολική πράξη, όπου ο άνθρωπος φανερώνει τον εαυτό του. Είναι κάποτε, ο μοναδικός τρόπος να δηλώσεις ότι υπάρχεις. Και δεν είναι τυχαίο ότι η τέχνη καταγράφει συχνά τέτοιες πράξεις. Είναι μια βαθιά εκπυρσοκρότηση του ψυχισμού, ο φόνος. Είναι χαρακτηριστικό οτι δεν στρέφει το όπλο στον εαυτό του, δεν αυτοκτονεί.

Ο φόνος δεν μπαίνει με μια γραφικότητα. Μπαίνει με μια λιτότητα που είναι λυτρωτική, απελευθερωτική.

Η ταινία δεν έχει την αγωνία αν θα γίνουν όλα απόλυτα κατανοητά.

Όποιο κι αν είναι το τέλος των πολέμων, η δικαιοσύνη είναι το ζητούμενο.

Το αόρατο δεν είναι η ανυπαρξία, είναι το κίλλυμα. Με παραπέμπει στον πίνακα του Μαγκρίτ που λέει αυτό δεν είναι μια πίπα. Τα κλισέ είναι η αυτοκρατορία του αόρατου.

Νίνος Μικελίδης

Στο τέλος δεν θα γίνει ορατός ο ήρωας. Θα χαθεί.

Η ταινία μου θύμισε «Τα σταφύλια της οργής» του Φορντ, στη δεκαετία του '30, όπου οι άνθρωποι αφήνουν τα σπίτια τους για να πάνε στην Καλιφόρνια, σε ένα παράδεισο αλλά κι εκεί αντιμετωπίζουν ακόμη και μια τοπική μαφία και στο τέλος ο ήρωας δηλώνει πως "θα πάω μέσα σ' αυτούς να χαθώ, να γίνω αόρατος", θα γίνει τελικά σαν αυτούς.

Η ταινία σε αφήνει στο τέλος να διαλέξεις και να προχωρήσεις μόνος σου.

Η ελπίδα είναι ο γιος. Βλέποντας τι γίνεται, ο νέος άνθρωπος μπορεί να μάθει, να φέρει την αλλαγή. Εκεί υπάρχει η ελπίδα και το αισιόδοξο σημάδι στη ταινία.

Όσο για το αν ο όρος «αστικό γουέστερν» αφαιρεί εκ πρώτης από την ποιητικότητα της ταινίας, θα πω ότι και τα γουέστερν έχουν ποιητικότητα και πολλή μάλιστα.

Βίκυ Χασσάνδρα

Ίσως δεν είναι τελικά ένα φλάσμπακ η ταινία, αλλά μια προβολή. Προβολή στο μέλλον. Προβολή της επιθυμίας του ήρωα, δηλαδή βλέπουμε όλη την ιστορία όπως περνά από τα μάτια του. Προβολή του φόνου.