Δ. ΑΘΑΝΙΤΗΣ: Μ ενδιαφέρει να βλέπω κάτω από την επιφάνεια

Συνεντευξη στην Αγγελική Στελλάκη in.gr

To «Invisible» του Δημήτρη Αθανίτη είναι μία από τις ελάχιστες ελληνικές ταινίες που μιλά ανοιχτά για την Ελλάδα της κρίσης. Ήρωας της ταινίας ο Άρης (Γιάννης Στάνκογλου), ένας νεαρός πατέρας που μένει άνεργος και αναζητά λύσεις και απαντήσεις -όχι πάντα στο σωστό μέρος.

Με την ταινία να προβάλλεται στον κινηματογράφο Αλκυονίς από τις 3 Νοεμβρίου, το in.gr με τον σκηνοθέτη για την κρίση, το αστικό περιβάλλον και το «αόρατο» πρόβλημα που υπάρχει δίπλα μας.

• Γιατί Invisible; Τι σημαίνει για εσάς ο τίτλος της ταινίας;

«Με βλέπεις;» ρωτά ο Αρης, ο ήρωας της ταινίας, τον άνθρωπο που θεωρεί υπεύθυνο της καταστροφής του, σε μια σκηνή-κλειδί. Και εννοεί, «υπάρχω για σένα ή είμαι αόρατος, ανύπαρκτος;» Το ίδιο ερώτημα βάζει χωρίς να πει λέξη κι ο μικρός γιος του, στον ίδιο τον Άρη. Πόσο αόρατοι είμαστε; Πόσο ερήμην μας έχει προ-αποφασιστεί η θέση μας στον κόσμο; Απέναντι σ’ αυτό το ερώτημα τοποθετείται ενστικτωδώς ο ήρωας αλλά και η ηθική της ταινίας. Από εκεί προκύπτει ο τίτλος. Επέλεξα αγγλικό τίτλο γιατί δεν ήθελα άρθρο, ήθελα να έχω μια πιο γενική αναφορά. Η ταινία δεν μιλά μόνο για έναν άνθρωπο «αόρατο». Δεν μιλά μόνο για ένα παιδί «αόρατο». Μιλά για ένα ολόκληρο κόσμο αόρατο. Για ένα κόσμο που -ωστόσο- είναι δίπλα μας.

• Η ταινία σας έχει χαρακτηριστεί ως «αστικό γουέστερν». Θεωρείτε ότι είναι ακριβής αυτός ο χαρακτηρισμός; Ποια η σημασία του αστικού περιβάλλοντος στο «Invisible»;

Το αστικό περιβάλλον είναι κυρίαρχο στις ταινίες μου. Από το «Αντίο Βερολίνο» και το «Καμιά Συμπάθεια για τον Διάβολο» μέχρι τις «2000+1 Στιγμές» και τις «Τρεις Μέρες Ευτυχίας», η πόλη είναι το σημείο αναφοράς. Τώρα βγαίνω έξω από τα στενά όρια της Αθήνας, για να πλησιάσω έναν «αόρατο» χώρο που βρίσκεται ακριβώς δίπλα. Ο ανοιχτός ορίζοντας μέσα στον οποίο κινηματογραφώ τον ήρωα, ο τρόπος που τον ακολουθεί η κάμερα, από το πολύ κοντινό στο πολύ γενικό πλάνο αλλά και το βιομηχανικό τοπίο μέσα στο οποίο κινείται, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό «αστικό γουέστερν». Ωστόσο και το στενά αστικό περιβάλλον, η πόλη, υπάρχει στη ταινία, είναι ο αντίπαλος χώρος κι έτσι καταγράφεται σαν μια μικρότερη παρουσία, αλλά εξ ίσου σημαντική. Ο χώρος παραμένει πάντα για μένα κυρίαρχο στοιχείο στη σύνθεση μιας ταινίας κι αυτό ισχύει και για το Invisible. Και φυσικά δεν εννοώ τον χώρο μόνο σαν εικόνα. Εννοώ τον χώρο σαν νόημα, σαν προνομιακό σημείο που συμπυκνώνει πάνω του τα σημάδια της ζωής, τις σχέσεις και τις αντιφάσεις του κόσμου που περιγράφουμε. Διαλέξαμε με την Στέλλα Κάλτσου που υπογράφει το art direction, χώρους φυσικούς, που επιλέξαμε με ακρίβεια μετά από ατελείωτες περιπλανήσεις και περιοριστήκαμε σε ελάχιστες επεμβάσεις.

• Μιλήστε μας για την συνεργασία σας με τον Γιάννη Στάνκογλου. Ο ρόλος φαίνεται να έχει γραφτεί ειδικά για εκείνον.

Είναι γεγονός ότι υπήρξε η πρώτη επιλογή μου για τον ρόλο. Ωστόσο δεν γράφαμε το σενάριο έχοντας τοποθετήσει κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο στον ρόλο του Άρη. Με τον Γιάννη ξεκινήσαμε να μιλάμε πάνω στο σενάριο και στον χαρακτήρα που ήθελα να χτίσουμε, αρκετούς μήνες πριν τα γυρίσματα. Του ζήτησα να είναι λιτός, να αφεθεί τελείως στην κάμερα που θα τον ακολουθούσε συνέχεια και κυρίως να φύγουμε από οποιαδήποτε προηγούμενη εικόνα του. Νιώθω ευτυχής γιατί τελικά κάναμε μια δουλειά που αγγίζει την υπέρβαση. Δεν έγραψαν τυχαία για μια ερμηνεία καριέρας στο ελληνικό φεστιβάλ της Αυστραλίας, όπως δεν είναι τυχαία τα τρία μέχρι στιγμής βραβεία για τον τον ρόλο του στο Invisible.

• Πώς είναι για έναν σκηνοθέτη να κάνει μια ταινία για την Ελλάδα της κρίσης εν μέσω οικονομικής κρίσης;

Στις ταινίες μου, υπάρχει πάντα έστω και έμμεσα, αναφορά στο κοινωνικό περιβάλλον. Όταν το 1993 γύρισα τη πρώτη μικρή ταινία μου «Φιλοσοφία», μόλις είχε ξεκινήσει ο πόλεμος στο Σεράγεβο. Σύμφωνα με το σενάριο, οι πόλεμοι στα Βαλκάνια επεκτείνονται, η ελληνική οικονομία καταρρέει, ο Πρόεδρος κηρύσσει πτώχευση. Η «Φιλοσοφία» πήρε στη Δράμα τότε, το Βραβείο Φανταστικού. Λίγα χρόνια αργότερα, ήταν πραγματικότητα. Μου είναι αδύνατον να αγνοήσω αυτό που συμβαίνει γύρω μου, αλλά με ενδιαφέρει να δω κάτω από την επιφάνεια. Η απήχηση που έχει η ταινία στο κοινό, όπως το βλέπω στις παθιασμένες συζητήσεις που ακολουθούν τις προβολές, με πείθει ότι κατορθώνει να αγγίξει, να συγκινήσει χωρίς συναισθηματικούς εκβιασμούς και να βάλει ερωτήματα απέναντι στα κλισέ και τις εύκολες βεβαιότητες. Η κρίση έχει κάνει ακόμη πιο δύσκολη την παραγωγή μιας ταινίας αφού οι πόροι έχουν λιγοστέψει, αλλά από την άλλη έχει απελευθερώσει δημιουργικές δυνάμεις.
http://www.in.gr/entertainment/cinema/interviews/article/?aid=1500112148#.WBnyJ6Ueo5o.facebook